Deze column was onderdeel van een avond van Studium Generale over vooruitgang (link naar de video-opname).

Ik wil het graag met jullie hebben over de progress bar. De voortgangsbalk. De laadbalk. Je weet wel: je installeert een programma op een computer en floep, daar begint ie te lopen. Om ons op de hoogte te houden van de progress.

We zullen wat naar zo’n progress bar gekeken hebben. Soms gaat het traag; dan loop je even weg. Maar soms lijkt het ook heel snel te gaan. Dan blijf je hoopvol zitten, om vervolgens tegen het einde toch teleurgesteld te worden als ie blijft hangen, of tergend traag naar het einde kruipt. En dan heb je ook nog de “valse voortgangsbalk”, die - als ie dan eindelijk op 100% aankomt - direct wordt vervangen door de volgende - tergend trage - voortgangsbalk.

Aangezien we zoveel tijd doorbrengen met de progress bar, lijkt het me logisch om daar gewoon eens met elkaar wat beter over na te denken. En dat kan dan mooi terwijl we wachten.

Mensen zitten natuurlijk al duizenden jaren geboeid of verveeld te kijken naar de voortgang van dingen. Hoe een vlam langzaam een stuk houdt opbrandt. Of hoe laagwater langzaam overgaat in hoogwater. Maar een progress bar is toch iets nieuws. Iets speciaals.

Zoals we dus allemaal uit ervaring weten blijkt dus enorm moeilijk - zelf voor de grootste en meest geavanceerde software en hardware bedrijven - om gewoon van te voren netjes te voorspellen hoe lang een computer nodig heeft voor een bepaalde serie berekeningen. Want als je gewoon vooraf precies weet hoe lang iets gaat duren, kan je ook netjes, lineair van 0 tot 100% een voortgangsbalk opvullen. Maar dat kunnen ze dus niet. Kennelijk.

Dat is eigenlijk best raar. Er zijn allerlei situaties waarvan ik helemaal begrijp dat het moeilijk is om gewoon netjes vooraf de voortgang te voorspellen en bij te houden. Een kabinetsformatie, een oorlog. Maar het installeren van een programma op een computer - een computer, of all things - zou dat toch gewoon moeten kunnen. Het is toch allemaal uiteindelijk gewoon een lange reeks van sommetjes van 1+1?

Computerwetenschappers kunnen ons hier van alles over vertellen. Het blijkt een schoolvoorbeeld te zijn van hoe iets ogenschijnlijk simpels toch heel ingewikkeld kan zijn. Het heeft iets te maken met de variatie in de snelheid waarmee een processor informatie kan opslaan op bijv. een schijf of in het geheugen, en met het feit dat je van veel deelprocessen pas weet hoe snel ze verlopen als ze pas draaien.

Omdat we toch de tijd hebben, we zitten pas op 11%, kunnen we best wat van die computer science literatuur erbij pakken. Bijv. Brad Myers’ klassieker uit 1985 - jullie zullen ’m vast al eens hebben gelezen - “The Importance of Percent-Done Indicators for Computer-Human Interfaces”. Myers wees ons er in 1985 al op dat computerprogramma’s vol nonlineaire processen zitten. Toch concludeert hij dat “… the benefits of progress indicators are probably sufficient to warrant the extra cost in computation …” (de voordelen van de voortgangsbalk wegen waarschijnlijk op tegen de extra benodigde rekenkracht en rekentijd).

Het lijkt me goed om dit te onthouden voor als je binnenkort weer eens iets moet installeren: doordat jij zo nodig een voortangsbalk wil zien, en niet gewoon vertrouwt dat het wel goed komt, moet je dus langer wachten.

In 2007, 22 jaar later, krijgt de progress bar opnieuw alle aandacht, deze keer van “Harrison et al.” In hun artikel “Rethinking the progress bar” stellen de auteurs dat we, na 22 jaar, nog steeds geteisterd worden door non-lineaire voortgangsbalken. Balken die zomaar blijven hangen, of ineens naar het einde schieten. Mensen hebben hierbij een zogenaamde “time tolerance window” stellen ze: als een voortangsbalk te lang blijft hangen, verliezen ze alle hoop dat het allemaal ooit nog goed komt.

Maar, zo stellen ze ook, daar kan wat aan gedaan worden.

Als je gevoelig bent voor conspiracies kan je misschien nu beter stoppen met lezen. Op basis van experimenteel psychologisch onderzoek stellen ze vast dat mensen een voorkeur hebben voor een voortgangsbalk die langzaam begint en naarmate het proces verder komt sneller verloopt. Ze concluderen:

“… since users seem to have a strong aversion to pauses especially towards the end of an operation, progress bars can be designed to compensate for this behavior. An intelligent progress bar can cache progress when the operation is first starting to mitigate negative progress behaviors (e.g., pauses or slow-downs) later on” (Harrison et al. 2007, p. 118).

Bottom line (en vertaling): we vinden het irritant als een voortgangsbalk blijft hangen, of ineens heel traag wordt, maar dat blijken we extra irritant te vinden als het op het einde gebeurt. Daarom stellen de auteurs voor om de voortangsbalk op het begin extra traag te maken, zodat er minder pauzes aan het eind zijn.

Dat was 2007. Dat zal inmiddels wel de standaard zijn.

Nu we dit weten kunnen we nooit meer op dezelfde manier een programma installeren? Of een bestand converteren? Wanneer die op 12% staat, is ie waarschijnlijk eigenlijk al op 80%. Maar de manipulatieve big tech elite houdt deze waarheid voor ons verborgen.

Waar kunnen we dan nog van op aan? Als zelfs de progress bars worden gemanipuleerd om ons een goed gevoel te geven?

De harde werkelijkheid is dat een progress bar ons uiteindelijk gewoon voornamelijk vertelt dat de boel nog niet gecrasht is, en dat we tot op zekere hoogte nog op weg zijn naar een bepaald doel. En daar zullen we het - in deze nonlineaire wereld - gewoon mee moeten doen.

Voor nu, ter afsluiting en als input voor de avond: een paar lessen die we hebben geleerd van de progress bar:

  • Vooruitgang is complex en non-lineair, en daarom onmogelijk te voorspellen.
  • Onze obsessieve behoefte om de vooruitgang te volgen en monitoren vertraagt de vooruitgang.
  • Mensen hebben een bepaalde maximale tolerantie voor het uitblijven van vooruitgang.
  • Onze perceptie van vooruitgang wordt gemanipuleerd door de elite.
  • Uiteindelijk is het fijn om te weten dat de boel nog niet gecrasht is, en dat we met z’n allen op weg zijn naar een bepaald doel.

Ondersteunend materiaal#